دنیا محل عبور خداجویان است.. پس زیباست...
جوانتر که بودم، راجع به تحلیل فضای مطلوبیت انسانها در حوزه علم اقتصاد خرد-شاخه اقتصاد رفتاری مطالعه و تحقیقی داشتم.(البته هنوز هم دارم روی این موضوع کار می کنم) تو این نیمچه تحقیقات به نقش جاذبه ها در ترسیم این فضا رسیدم. در همین راستا نمونه ای از مستندات اثباتی که در این زمینه وجود داره(و پایه ای برای تحلیل های بعدی می تونه باشه) رو براتون میذارم. البته هدفم بحث تخصصی نیست و فقط موضوعات نزدیک رو البته با زبان غیر تخصصی می خوام طرح کنم.(راستش رو بخواین از تبیان گرفتم) البته آخرش هم لینکی از یکی از قرائت های کم نظیر اعجوبه قرائت قرآن که مایه مباهات ما ایرانی هاست رو قرار دادم.
به امبد بهره مندی همه از لذت ها و شادی های تا ابد ماندگار...
مصادیق زیبایی در قرآن و روایات
زیبایی های مادی و محسوسات
اشاره
در آموزه های دینی ، روح ، نفخه ذات الهی بوده و خود را وابسته به او می داند و با هر موجودی که نشانی از او داشته باشد انس و آرامش می گیرد. بهترین نشان ، صفت جمال الهی است که ان الله جمیل.
در منظر معارف اسلامی علاوه بر این که جهان ، تجلی زیبایی خداوند است بلکه مصادیقی بارز از زیبایی در صورت ماده و معنی معرفی شده است تا این که روح خدا و زیباآشنا نه تنها احساس غربت نکند و راه وصول به اصل خود را فراموش نکند، بلکه در عالم کدر و خشن ماده احساس لطافت و آرامش کند. در این مقاله ضمن معرفی گونه هایی از مصادیق زیبایی از منظر آیات و روایات ، به رابطه زیبایی مادی (محسوس) و غیرمادی (معنوی) به صورت گذرا پرداخته شده است تا هم توجه معارف اسلامی به زیبایی روشن شود و هم الگویی برای زیباطلبان عرصه هنر باشد تا با الهام گرفتن از آنها به خلق آثار هنری با دیدی توحیدی بپردازند و از ابتذال رهایی یابند.
زیبایی های مادی و محسوسات
در فرهنگ زیباشناسی قرآن علاوه بر زیبایی روحی انسان که خلیفه الهی است ، به زیبایی جسمی انسان ها نیز توجه شده است. در معارف قرآنی به زیبایی زنهای دنیوی و زنهای بهشتی (حوریان ) اشاره شده است.
در فرهنگ قرآنی زن علاوه بر این که به عنوان یکی از جلوه های زیبایی خلقت و حوری بهشتی معرفی شده ، به جنبه های احساسی و عشق آفرینی آنها نیز توجه شده است که در حقیقت این نظریه مکتب جمال را تایید می کند که : عشق زاییده زیبایی است و این زیبایی ، تشویق به زندگی مشترک و پیوستگی و ازدواج که نهایت اشتیاق با هم بودن است دارد که سهم زیادی از این تمایل ، در نتیجه زیبایی است.
در مورد زیبایی مردها در قرآن سوره یوسف که به عنوان احسن القصص توصیف شده است قصه زنان که در مقابل مشاهده زیبایی حضرت یوسف دست خود را می برند ، بیان شده است.
"چون زنها یوسف را دیدند او را فوق العاده بزرگ (زیبا) داشتند و دستهای خود را بریدند (بدون توجه) و با تعجب گفتند پاک است خدا، این یوسف از بشر نیست". در حدیثی فرمود: (ان الله خلق آدم علی صورته) خداوند آدم را به صورت خود آفرید. به هر حال انسان چه زن و چه مرد، یکی از مظاهر و مصادیق زیبایی معرفی شده اند.
2- نگاه قرآن به زیبایی آسمان
یکی دیگر از مصادیق زیبایی در قرآن آسمان است که با مناظر زیبا و پر جاذبه نیلگون و پر از ستاره خود چشم هر زیباطلبی را مجذوب خود می گرداند و به هنرمندان درس هنرنمایی و زیباآفرینی می دهد: "آیا به آسمان بالای سرشان ننگریسته
اند که چگونه آن را ساختیم و با زیبایی آراستیم.
"ما آسمان دنیا را به ستاره ها مزین گردانیدیم." این آیات به نکته جالبی اشاره می کند و آن این که خداوند در ذات انسان غریزه زیباجویی قرار داده و بهترین اثرهای هنری و زیبایی را به عنوان نسخه شبیه به اصل به وجود آورده است و آن گاه به این غریزه خفته هشدار می دهد که بنگرد.
3- نگاه قرآن به زیبایی جانداران
در اندیشه زیباشناسی قرآن حیوانات یکی از مظاهر زیبایی در خلقت هستند که به زیبایی آنها اشاره شده است : "برای شما در آن جانداران منظره ای زیبا قرار دادیم ، هنگامی که شامگاهان آنها را به جایگاه های خود برمی گردانید و صبحگاهان به چرا می برید." علامه جعفری می گوید: نکته بسیار قابل توجهی که در تذکر به این زیبایی وجود دارد، این است که زیبایی در حال 2 نوع حرکت جانداران که به طور انفرادی یا دستجمعی از خود نشان می دهند، محصول کیفیت حرکت آنهاست ، حرکت صبحگاهی که به مراتع و دشتهای سرسبز می روند و حال پویندگی در ادامه حیات خود را بروز می دهند و حرکتی که در شامگاه که برای استراحت و آرامش و دیدار و انس که با آشیانه ها و بچه های خود انجام می دهند.
4- نگاه قرآن به زیبایی طبیعت
زیبایی های طبیعت یکی دیگر از مصادیق زیبایی در منطق زیبانگری قرآن است که به مناظر زیبا و دلنواز آن اشاره کرده است : "برای شما از آسمان آبی فرستادیم و به وسیله آن باغهای زیبا و سرورانگیز و بهجت آور رویاندیم" ، "از هر جفتی نباتات و درختان بهجت انگیز و سرورانگیز زیبا می رویاند".
5- نگاه قرآن به زیبایی رنگها
زیباآفرینی رنگها یکی دیگر از نمودهای زیبایی در فرهنگ زیباشناسی قرآن است. زیبایی رنگها چه به صورت فرد و چه به صورت ترکیب مورد توجه است : "آیا ندیدی که خداوند از آسمان آب را فرستاد، پس بیرون آوردیم از آن میوه هایی با رنگهای مختلف و زیبا و از کوهها نیز جاده های آفریده شده ، سفید و سرخ و رنگهای مختلف و گاه به رنگ کاملا سیاه این نقاش چیره دست با یک قلم و یک مرکب (آب) انواع نقشها را ابداع کرده که بینندگان را مجذوب و شیفته خود می کند. در مورد رنگ زرد می فرماید: "گفتند بخواه از پروردگارت تا بیان کند رنگ آن گاو را؟ گفت آن گاوی است زرد خالص که رنگش مسرور می سازد بینندگان را." "به رنگ شتران زرد." رنگ زرد ، نشاط آور است و چشمگیر و رنگ سبز آرامش ترین رنگها و علامت زندگی ، رویش ، صلح و جاودانی است.
در قرآن توجه بیشتری به رنگ سبز شده و آن را از زیبایی ها و رنگهای لباس بهشتیان معرفی می کند: "جامه های سبز را دیبای نازک" "بر اندام بهشتیان لباسهایی از حریر نازک سبز رنگ و از دیبای ضخیم" ، از رنگ سبز به عنوان یک رنگ زیبا و دلنشین ، زیاد سخن به میان آمده و حتی تکیه گاه های بهشتیان را با رنگ سبز معرفی کرده است : "بر بالشهای سبز و بساط قیمتی زیبا تکیه می کنند." در روایات ، بر استفاده از رنگ سیاه برای رنگ کردن موها به منظور جوان و زیبا نشان دادن انسان تکیه شده است.
6- نگاه قرآن به مصنوعات هنری و زیبای بشر
از منظر زیباشناسی قرآن ، زیبایی های هستی چه طبیعی باشند و چه مصنوعات دست بشر ، به خداوند نسبت داده شده ؛ چرا که آثار زیبای بشری نشات گرفته از روح زیباطلبی است که در انسان نهاده شده است که آن هم بعد الهی است. پس تمام زیبایی ها و مظاهر آن مورد تایید و تشویق قرآن است.
اگر آثار هنری و زیبا در مسیر انحراف قرار گیرد، با حقیقت زیبایی ارتباط برقرار نمی کند، بلکه یک نوع سوء استفاده از هنر و زیبایی و به نوعی خیانت است که مورد مذمت و نهی قرآن است.
در قرآن می فرماید ما امکانات را در اختیار قرار دادیم تا شما مصنوعات زیبا را استخراج کنید: "خداوند برای شما دریا را تسخیر کرد تا از آن گوشتی تازه بخورید و لباسها و پوشانیدنی های زیبا تهیه کنید". درخصوص اشکال صورتهای ساخته شده در زمان حضرت سلیمان (ع) می فرماید: "(اجنه) برای او (سلیمان "ع") آنچه از محراب ها، تمثال ها و کاسه هایی مانند حوض و دیگهای بزرگ و ثابت می خواست می ساختند". منظور از محاریب به گفته طبرسی : جایگاه های عبادت بوده است و گفته شده است که قصرها و مساجدی بوده که مردم در آنها عبادت می کردند. ابن عباس می گوید: اجنه برای حضرت سلیمان (ع) صورتهای پیامبران و پارسایان را در مساجد تصویر کردند تا مردم به آنها نگاه کنند و به عبادت خداوند تشویق شوند. پس می توان گفت این آیه تاییدی بر آثار هنری ساخت دست بشر است که در جهت تشویق و رسیدن به جمال مطلق الهی باشد. "شما در زمین قصرها می سازید." "و از آن فلزاتی که در آتش برای زینت آلات یا کالا ، ذوب می کنید." در این آیات به آثار هنری زیبای بشری از قبیل قصرها و زیورآلات و نقاشی ها و صورتها اشاره شده است گرچه در تصویر صورتهای دارای روح باید به فتوای مراجع عظام توجه کرد، که در جای خود مورد بررسی قرار گرفته است.
تبیان: گروه دین و اندیشه – حسین عسگری
